Emekli asker Cihangirli Ali Selahattin Beyefendi ile Eğridereli Hüsniye Hanım’ın oğlu olan Sabahattin Ali, 25 Şubat 1907’de Bulgaristan’da, Gümülcine Sancağı’na bağlı Eğridere şimdiki ismiyle Ardino ilçesinde dünyaya geldi.
Sabahattin Ali 1 Ataköy escort Dünya Savaşı nedeniyle 1914’te babasının tekrar askere alınmasının akabinde ailesiyle Çanakkale’ye yerleşti 1918’e kadar savaşın olduğu bölgede kalmak Ali’yi epeyce etkiledi
Geçim kahrı ve aile içerisindeki huzursuzluklarla çocukluk periyodunu geçiren Ataköy escort bayan usta müellif birinci eğitimini Üsküdar’daki Füyuzat ı Osmaniye Mektebi’nde aldı
ÖĞRETMEN OKULUNDA ÖYKÜ VE ŞİİR DENEMELERİNE BAŞLADI
Ali Çanakkale’ye yerleştikten kısa müddet sonra Çanakkale İbtidai Mektebi’ne girdi Okul savaş nedeniyle Escort ataköy öğretmensiz kalarak kapansa da babası ve öteki subayların yardımıyla tekrar açıldı Türkçe derslerini Ali’nin babası Selahattin Beyefendi verdi
İlk tahsilin akabinde Edremit İdadi Mektebi’nden mezun olan usta edebiyatçı Balıkesir’deki Muallim Mektebi’ne kaydoldu
Öğretmen okulundayken babasının teşvikiyle kıssa ve şiir denemelerine başlayan Ali bir yandan da okul gazetesi çıkardı
Sabahattin Ali eğitiminin 3 yılında İstanbul Muallim Mektebi’ne geçiş yaptı
1927’DE İSTANBUL MUALLİM MEKTEBİ’NDEN MEZUN OLDU
İstanbul Muallim Mektebi’ndeki edebiyat öğretmeni Ali Canip Formül’ün teşvikiyle mecmualara kıssa ve şiirler gönderen okul müsamerelerine katılan Ali babasının kalp krizi nedeniyle vefat etmesi üzerine Babam İçin isimli şiiri kaleme aldı Bu şiir daha sonra Orhan Seyfi’nin yönettiği Güneş mecmuasında yayınlandı
İlk büyük dostlukları İstanbul’da öğretmen okulunda öğrenciyken filizlenen Sabahattin Ali’nin kadim dostu Pertev Naili Boratav ile uzun yıllar mektuplaştığı ve içini döktüğü Ayşe Sıtkı okul arkadaşları ortasındaydı
Sabahattin Ali 1927’de Muallim Mektebi’ni tamamlayarak Yozgat Merkez Cumhuriyet İlkokulu’na öğretmen olarak atandı Yozgat’ta İstanbul’daki toplumsal etrafının bilakis yalnız kalan Ali kendisini yazmaya ve okumaya verdi
Öğretmenlik misyonunda bir yılı tamamladıktan sonra Ulusal Eğitim Bakanlığının yabancı lisan öğretmeni muhtaçlığı nedeniyle açtığı yurt dışında lisan eğitimi imtihanını kazanan Ali Almanya’ya giderek Potsdam ve Berlin’de eğitim gördü
Usta edebiyatçı Alman edebiyatının yanı sıra Rus edebiyatına da ağırlaşarak bilhassa Ivan Turgenyev Maksim Gorki ve Knut Hamsun üzere isimlerin yapıtlarını okudu
Komünizm söylemlerinde bulunduğu gerekçesiyle tutuklandı
Yaşadığı tatsız bir olay sebebiyle Almanya’dan Türkiye’ye dönen Ali, bir süre İstanbul’da Yüksek Muallim Mektebi’nde, arkadaşlarının yanında, Nihal Atsız, Nihat Sami Banarlı ve Pertev Naili Boratav’la birebir yatakhanede kaldı.
Ali 1930’da Gazi Enstitüsü’nde açılan yabancı lisan imtihanlarına katıldı ve Aydın Ortaokulu’na Almanca öğretmeni olarak atandı Burada komünizm söylemlerinde bulunduğu gerekçesiyle hakkında soruşturma açılan muharrir ayrıntılı bir tahkikat yapılması gayesiyle tutuklandı
Aydın Hapishanesi’nde 9 Eylül 1931’e kadar kalan Sabahattin Ali başından geçenleri Ayşe Sıtkı İlhan’a yazdığı mektuplarda anlattı Bu müddette müellif kimliğini geride bırakmayan Ali daha sonra yazacağı hikayeler için de gereç biriktirdi
Aydın’da öğretmenliğe başlamadan evvel Nazım Hikmet’in çalıştığı Resimli Ay mecmuasına giden muharrir orada hem Zekeriya Sabiha Sertel çiftiyle hem de Nazım Hikmet’le tanıştı Müellif birebir vakitte birinci öyküsü olan Bir Orman Hikayesi yapıtını bu mecmuada yayınladı
Usta edebiyatçı beraatinden sonra Konya Ortaokulu’nda Almanca öğretmeni olarak vazifeye başladı Konya’daki günlerini Bir Skandal isimli yapıtında anlatan muharrir yalnızlığını ve yaşadığı his karmaşasını okuruyla paylaştı
Sabahattin Ali aşık olduğu Melahat Hanım’a şiirler yazdı ve bu hislerle katıldığı bir toplantıda okuduğu hicviyede memleketin yönetiminde olanlara ima ve tahkirde bulunduğu argümanıyla tekrar tutuklandı Bir yıllık mahkumiyeti temyiz mahkemesinin aleyhinde karar vermesi üzerine 12 aydan 14 aya çıkarıldı
Cezasının dört ayını Konya Cezaevi’nde geçiren müellif 6 ayını geçirdiği Sinop Cezaevi’nde daha sonra bestelenerek unutulmayan müzikler ortasına giren Aldırma Gönül ve Hapishane Şarkısı isimli yapıtını kaleme aldı
POSTA YOLUYLA NİŞANLANDI
Ali erken tahliye edilerek 29 Ekim 1933’te cezaevinden çıkınca Ulusal Eğitim Bakanlığına başvurarak öğretmenlik mesleğine geri dönmek istediğini belirtti
Öğretmenliğe Ankara 2 Ortaokulu’nda devam eden müellif 1932’de İstanbul’da bir yakınlarının vasıtasıyla tanıştığı Aliye Hanım’la mektuplaşmaya başladı Aliye Hanım ile Sabahattin Ali posta yoluyla nişan taktı 16 Mayıs 1935’te evlendi
Başarılı edebiyatçı 1937’de yedek subay olarak askerlik misyonunu tamamladı 30 Eylül 1937’de kızı Filiz dünyaya geldi
İdeal bir eş ve sevecen bir baba olan Ali kızının doğumunun akabinde bugün hala en çok okunan ve birçok lisana çevrilen “Kuyucaklı Yusuf” ile “Kürk Mantolu Madonna” romanlarını kaleme aldı. Siyasetle da içli dışlı olan Ali, çeşitli telaffuzlar münasebetiyle öğretmenlik misyonundan tekrar alındı.
İÇİMİZDEKİ ŞEYTAN ROMANI SİYASİ TARTIŞMALARA NEDEN OLDU
Usta edebiyatçı 1938’de Çaydanlık ve Arap Hayri 1939’da Isıtmak İçin ve Uyku öykülerini 1940’ta Selam ve Bir Mesleğin Başlangıcı öykülerini yazdı İçimizdeki Şeytan romanı 3 Nisan 29 Haziran 1939’da Ulus gazetesinde tefrika edildi Roman yayınlandıktan sonra pek çok siyasi tartışmaya neden oldu
Ali 1941 1943’te yazdığı Bir Konferans Yeni Dünya İki Kadın Sulfata ve Hasan Boğuldu isimli öykülerini Yeni Dünya kitabında topladı
Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Müdürlüğünde memur Ankara Devlet Konservatuvarında ise tercüman ve dramaturg olarak da çalışan usta edebiyatçı Nihal Atsız’ın hakkında yazdığı bir yazıya karşı dava açtı Davayı 1944’te kazanmasına karşın yansılardan kurtulamayan Ali duruşmalar sonunda Ulusal Eğitim Bakanlığınca misyonundan alındı
1945’TE GAZETECİLİK YAPMAYA BAŞLADI
İstanbul’da 1945’te gazetecilik yapmaya başlayan Ali Tan Gazetesi olayları sırasında fıkralar yazdığı La Turquie ve Yeni Dünya gazeteleri tahrip edilince işsiz kaldı
Yurt ve Dünya Yeni Türk ve Tercüme mecmuası üzere yayın organlarında yazılar kaleme alan usta muharrir Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz’la siyasal mizah mecmuası Marko Paşa yı 1946’da çıkardı Bu mecmuayı Malum Paşa Merhum Paşa ve Öküz Paşa üzere tekrar siyasal içerikli mizah mecmuaları takip etti
Yayınlardan birinde Adalet Koridorlarında isimli yazısıyla tekrar tutuklanan ve 3 ay mahpus yatan Sabahattin Ali bu periyot İstanbul’da hem maddi hem de manevi taraftan zorluklar yaşadı
Siyasi baskılardan uzak kalamayacağı hür iradesine dayalı yayın hayatını sürdüremeyeceği fikriyle yurt dışına çıkmak isteyen fakat pasaport yasağından ötürü insan kaçakçılarıyla anlaşarak hudut dışına çıkmayı planlayan muharrir tanıştığı Ali Ertekin’le 31 Mart 1948’de Kırklareli’ne yola çıktı
Bulgaristan hududunda 16 Haziran 1948’de bir çobanın bulduğu cesedin Sabahattin Ali’ye ilişkin olduğu tespit edildi Ali Ertekin daha sonra cinayeti işlediğini itiraf etti
Ormanda tanınmaz halde bulunan cesedin müellif Ali’ye ilişkin olduğu ve 2 Nisan 1948’de vefat ettiği kayıtlara geçti
Eşi Aliye Ali bu duruma ait yaptığı bir açıklamada şunları kaydetmişti
Sabahattin düzgün yürekli insanları çok seven biriydi Yıllardan beri hep dama taşı üzere oynanan sanata verdiği emek polisçe devamlı huzursuz edilmesi sonlarını yormuş olacaktı ki kaçma teklifi ona cazip gelmişti Romanlarını rahat bir baş ile yazabilme düşü başını dinlemek istediği bir yer yahut bir memleket aratıyordu ona herhalde
SABAHATTİN ALİ’NİN EDEBİ KİŞİLİĞİ
Şiirlerini hece vezniyle yazan Ali edebiyat dünyasına şiirleriyle adım attı Halk şiirinin tesirinin hissedildiği yapıtlarını kaleme alırken hikaye ve romanlarında olduğu üzere toplumsal gerçekçilik yaklaşımıyla hareket eden Ali şiire yaklaşımını 1938’de bir söyleşide Bence şiirin eskisi yenisi yoktur Uygun şiir kesinlikle ki beşere bir şey ek eder Bu şey bazen tez olur bazen bizim manen daha genişlememizi temin eden bir heyecan olur tabirleriyle lisana getirmişti
Şiirlerini yazarken sade bir üslup kullanarak daha geniş bir okuyucu kitlesi hedefleyen usta edebiyatçı hikaye ve romanlarında toplumsal gerçekçiliği ön planda tutarak bu doğrultuda bahisler belirledi ve hayatın içinden karakterleri seçti
Benim kanaatimce sanat beşere insanı ve hayatı ve bunların manasını öğretmekle muvazzaftır kelamlarıyla sanat anlayışını özetleyen Sabahattin Ali Türk edebiyatına kazandırdığı yapıtlarla büyük beğeni topladı
Temiz ve sade lisanıyla gerçekçilik anlayışı ve samimi hisleriyle Türk edebiyatına değerli katkılarda bulunan usta muharririn birçok çevirisi de bulunuyor